Türkçe
English
Kurumsal Varlık Yönetimi (EAM) içinde Satın Alma Yönetimi; bakım-onarım (MRO) yedek parça, sarf malzeme, hizmet ve büyük revizyon alımlarının stratejiden sahaya uzanan uçtan uca planlanması, tedarik edilmesi ve izlenebilirliğini kapsar. Doğru tedarikçiyle doğru şartlarda, doğru zamanda yapılan satın alma; duruş riskini azaltır, toplam sahip olma maliyetini (TCO) düşürür ve varlık güvenilirliğini artırır. Centra EAM, talep–onay–sipariş–teslim–fatura döngüsünü tek veri modelinde birleştirerek finansal disiplin ve operasyonel çevikliği aynı anda sağlar.
Satın Alma Yönetimi Nedir ve EAM’deki Yeri
Satın alma; talep (PR) oluşumundan sipariş (PO) ve teslimat aşamalarına, kalite ve maliyet kontrolünden sözleşme ve tedarikçi performansı takibine kadar tüm süreçlerin kurumsal politikalarla uyumlu şekilde yönetilmesidir. EAM perspektifinde satın alma, yalnızca malzeme tedarik etmek değildir; varlık ömrü, bakım stratejileri, stok politikaları ve iş güvenliği gereklilikleri ile sıkı sıkıya bağlantılı bir karar sistemidir. Bu nedenle kritiklik, risk, servis seviyesi ve MTBF/MTTR gibi bakım göstergeleri, alım kararlarının kapsamına mutlaka dâhil edilmelidir.
Not: EAM’de satın alma kararları, planlı bakım (PM), kestirimci bakım (PdM) ve koşul bazlı bakım (CBM) sinyalleriyle beslenerek proaktif ikmal stratejilerine dönüştürülmelidir.
Strateji ve Politikalar
- Kategori yönetimi: MRO yedek parça, sarf, hizmet ve büyük revizyonların ayrı stratejilendirilmesi.
- Politika çerçevesi: Onay limitleri, yetkilendirme matrisi, üçlü mutabakat (PO–IR–Invoice) ve devre dışı bırakma koşulları.
- Risk ve sürdürülebilirlik: Tedarik riski, tek tedarikçi bağımlılığı, sürdürülebilir satın alma ve etik standartlar.
- Toplam sahip olma maliyeti (TCO): Fiyatın ötesinde nakliye, gümrük, kurulum, bakım ve hurda/geri kazanım etkileri.
Talep ve Planlama (PR/MRP)
- PR oluşturma: Planlı bakım kütüphanesi, stok minimumları ve proje ihtiyaçlarından otomatik talep.
- MRP bağları: PM/PdM planları ve üretim duruş risklerine göre malzeme ihtiyaç planı.
- Önceliklendirme: Kritiklik, güvenlik ve üretim etkisine göre PR değerlendirme skorları.
- Bütçe kontrolü: Merkez/kısım bazlı bütçe doğrulama, CAPEX–OPEX ayrımı ve rezervasyon.
Satın Alma Süreç Akışı (Uçtan Uca)
- Talep (PR): Kaynaktan gelen ihtiyacın standart kodlar ve teknik özelliklerle sisteme girişi.
- Teklif/Satınalma: Onaylı tedarikçi listesi, çoklu teklif, karşılaştırma ve best value seçimi.
- Sözleşme/PO: Fiyat, ödeme, teslim, garanti ve SLA koşullarının netleştirilmesi; PO’nun yayınlanması.
- Teslimat & Kabul: Avans/teminat kontrolü, irsaliye–PO eşleştirme, kalite muayenesi ve karantina akışları.
- Faturalama: Üçlü mutabakat; fiyat farkı, navlun ve gümrük maliyetlerinin dağıtımı.
- Kapanış & Performans: Tedarikçi KPI’ları, sözleşme uyumu ve tespit edilen iyileştirmelerin kaydı.
Tedarikçi Yönetimi ve Sözleşmeler
- Onboarding: Yasal evrak, kalite sertifikaları, banka bilgileri ve risk profili.
- SLA/OLA: Teslim süresi, servis seviyesi, kalite kabul oranı ve garanti koşulları.
- Çerçeve anlaşmalar: Fiyat listeleri, iskontolar, konsinye ve VMI senaryoları.
- Performans puanlama: Zamanında teslim, iade oranı, uygunsuzluk ve iletişim kalitesi.
Maliyet ve Finansal Kontroller
- Maliyet kırılımı: Malzeme, işçilik, taşeron, nakliye, gümrük ve diğer ek kalemler.
- Dağıtım kuralları: Maliyet merkezleri, varlık/hat bazlı dağıtım ve iş emrine otomatik yansıtma.
- Kur & fiyat riski: Opsiyonel sabitleme, indeksli fiyatlandırma ve tolerans bandı kontrolleri.
- UÇK/ÜMK: Uzak coğrafya/kritik malzeme için özel kurallar ve emniyet stokları.
Operasyonlar ve Lojistik
- Sevkiyat planı: Incoterms, taşıma modu, paketleme–işaretleme ve sigorta koşulları.
- Depo/ambar koordinasyonu: Randevulu kabul, slot yönetimi ve adresleme.
- İade–değişim: RMA süreçleri, garanti–servis takibi ve tersine lojistik.
- Çok lokasyon: Tesisler arası transfer, konsolidasyon ve çapraz sevkiyat.
Kalite ve Uygunluk
- Spesifikasyon–COA/COC: Kabul planları, ölçüm toleransları ve sertifika kontrolü.
- EHS–HAZMAT: Tehlikeli maddeler, SDS/MSDS, depolama sınırlamaları ve beyanlar.
- Denetim izi: Kim–ne–ne zaman; revizyon ve onay kayıtlarının izlenebilirliği.
- CAPA bağları: Uygunsuzlukların kök neden ve düzeltici/önleyici faaliyetleri.
Dijital Yetenekler
- Analitik panolar: Teslim performansı, birim fiyat trendi, stok devir hızı ve TCO.
- Yapay zekâ: Talep/tüketim tahmini, fiyat anomalisi ve tedarikçi öneri motoru.
- Mobil onaylar: PR/PO onay akışları, e-imza ve bildirimler.
- Doküman yönetimi: Sözleşme, SLA, sertifika ve revizyon kontrollü dokümanlar.
Entegrasyon Mimarisi
- ERP: PR/PO, faturalama, muhasebe ve sabit kıymet köprüleri.
- EAM/CMMS: Varlık, iş emri, stok ve bakım planı ile çift yönlü veri akışı.
- QMS/EHS: Uygunsuzluk, CAPA, PTW/LOTO ve risk yönetimi bağları.
- SCADA/IoT: Koşul sinyallerinden otomatik PR tetikleri ve kritik parça uyarıları.
KPI’lar ve Yönetim Tablosu
| Gösterge | Tanım | Hedef Etki |
|---|---|---|
| Zamanında Teslim | Teslim tarihi/kadarı hedefle uyum | ↑ Üretim sürekliliği, ↓ Duruş riski |
| Üçlü Mutabakat Oranı | PO–irsaliye–fatura uyum yüzdesi | ↑ Finansal doğruluk, ↓ Uyuşmazlık |
| Tedarikçi Kalite Oranı | İlk kabul/ret oranı | ↑ Kalite, ↓ İade maliyeti |
| Stok Devir Hızı | Yıllık tüketim / ortalama stok | ↑ Nakit verimi, ↓ Taşıma maliyeti |
| TCO | Yaşam döngüsü toplam maliyeti | ↓ Toplam maliyet, ↑ Kârlılık |
Centra EAM ile Satın Alma Yönetimi
Centra EAM, satın alma süreçlerini varlık ve bakım stratejileriyle bütünleştirir. PR’lar planlı bakım kütüphanesi ve stok politikalarıyla otomatik üretilir, çoklu teklif–karşılaştırma ekranlarıyla en iyi değer seçilir, sözleşme–SLA koşulları standartlaştırılır. Depo kabul ve kalite muayenesi, üçlü mutabakat ve maliyet dağıtımları tek akışta tamamlanır. Yapay zekâ destekli tahmin ve uyarılarla fiyat/kesinti riskleri önceden tespit edilir; panolarda teslim performansı, TCO ve stok devir gibi metrikler gerçek zamanlı izlenir.
- Uçtan uca izlenebilirlik: Talep–sipariş–teslim–fatura zincirinin tek veri modelinde yönetimi.
- Finansal disiplin: Bütçe kontrolü, onay akışları ve üçlü mutabakatla hata/risk azaltma.
- Operasyonel çeviklik: Mobil onaylar, standart şablonlar ve otomasyon tetikleri.
- Derin entegrasyon: ERP/EAM/QMS/EHS/IoT ile iki yönlü, zamanında ve güvenilir veri akışı.
