Kimya Sanayinde Varlık Yönetimi EAM

Kimya endüstrisi; reaktörler, distilasyon kolonları, ısı eşanjörleri, basınçlı kaplar, kompresörler, pompalar, fırınlar, flare sistemleri, scrubber’lar, boru hatları ve yardımcı tesisler (buhar, soğutma suyu, azot, enstrümantasyon havası) gibi yüksek riskli ve kritik varlıklardan oluşur. Bu ekosistemde Enterprise Asset Management (EAM), varlık envanterini tutmanın ötesinde PSM (Process Safety Management), SEVESO/COMAH, ATEX, REACH/CLP, ISO 55001 gibi düzenlemelere uyumu, iş güvenliği ve çevresel performansı tek çatı altında koordine eder. Aşağıda, kimya sanayine özel EAM yaklaşımını Centra modülleri ile ilişkilendiriyoruz.

1) Stratejik Çerçeve ve Varlık Yaşam Döngüsü

Varlık yönetimi; yatırım kararından devreye almaya, operasyon/kalibrasyon/validasyondan risk bazlı muayeneye (RBI), retrofit ve devreden çıkarmaya uzanan bir yaşam döngüsüdür. Varlık Yönetimi katmanı ile kritiklik analizi, hazardous area sınıflandırmaları (ATEX), API 510/570 kapsamlı teçhizat kayıtları ve ISO 14224 güvenilirlik veri yapıları tekilleştirilir.

• Varlık hiyerarşisi (tesis → ünite → ekipman → alt ekipman) ve kritiklik matrisi (P, S, E etkileri: üretim, güvenlik, çevre).
• Kalibrasyon (basınç, sıcaklık, debi, gaz dedektörleri) ve validasyon planlarının varlık profilleriyle ilişkilenmesi.
• Yaşam döngüsü maliyeti (CAPEX+OPEX), obsolesans ve retrofit kararları için veri temelli yaklaşım.

2) Bakım Onarım Yönetimi: Kestirimci ve Süreç Güvenliği Odaklı

Bakım Onarım Yönetimi modülü; zaman bazlı, koşul bazlı ve kestirimci (predictive) stratejileri birleştirir. Vibrasyon, yağ analizi, termal görüntüleme, korozyon kuponları/prob verileri, kalınlık ölçümleri ve proses değişkenleri ile RUL (Remaining Useful Life) tahminleri üretilir.

• RBI/RCM (Risk Bazlı Muayene / Güvenilirlik Merkezli Bakım) ile iş planlarının önceliklendirilmesi.
• Turnaround/Shutdown (TA/TAR) planlama, iş paketleme, izolasyon ve devreye alma adımlarının dijital takibi.
• Arıza sonrası RCA, LOPA bağlantıları ve CAPA kapanışlarının izlenmesi.

3) Malzeme Yönetimi: MRO, Tehlikeli Kimyasallar ve Sertifikalar

Kimya tesislerinde MRO yedek parçaları ve sarfların doğru koşullarda saklanması ve izlenmesi kritik önemdedir. Malzeme Yönetimi; lot/seri takibi, raf ömrü, MSDS/SDS ilişkilendirmesi ve tehlikeli malzeme uyumluluğu (inert-güvenli depolama, sıcaklık/nem koşulları) ile çalışır.

• Kritik yedek parça tanımı, emniyet stoku, FEFO/FIFO ve otomatik yeniden sipariş noktaları.
• Ex-proof ekipman, contalar, sızdırmazlık elemanları ve silikon/grafit/teflon bazlı sarflar için sertifika ilişkilendirme.
• Malzeme–iş emri–maliyet entegrasyonu ve depo bölgesi bazlı kısıtlar (yanıcı, korozif, toksik sınıflar).

4) Arıza ve Bakım Talep Yönetimi: Mobil, İzlenebilir ve Hızlı

Sahadan hızlı bildirim ve görsel dokümantasyon, güvenli ve kesintisiz operasyon için şarttır. Arıza ve Bakım Talep Yönetimi ile operatörler QR kod ile varlığı çağırır, foto/video ekler ve mobil onay akışlarıyla iş emrini başlatır.

• Önceliklendirme (PSM etkisi, çevresel risk, proses kritikliği) ve otomatik yönlendirme.
• 5N1K/5 Why tabloları ve RCA ile tekrarlayan arızaların kök nedenini yok etme.
• Trend analitiği ile proaktif iş emri önerileri.

5) Satın Alma Yönetimi: Onaylı Tedarikçiler ve Uyum

Kimya sektöründe tedarikçi kalifikasyonu ve teslimat güvenilirliği güvenlik ve süreklilik için kritiktir. Satın Alma Yönetimi modülü ile onaylı tedarikçi listeleri, SLA ve OTIF performansı, uygunluk sertifikaları ve ürün test raporları merkezi olarak izlenir.

• Teklif karşılaştırma ve çok kademeli onay iş akışları.
• Ex-proof ekipman, basınçlı kap aksesuarları ve contalarda sertifika/doğrulama zorunluluğunun siparişe bağlanması.
• TA/TAR dönemleri öncesi proaktif tedarik planlama ve stok hedefleri.

6) Personel Yönetimi: Yetkinlik, İzinler ve EHS

Yüksek riskli bakım ve proses işlerinde yetkinlik, güvenlik ve izin yönetimi (PTW/İş İzni, LOTO, kapalı alan, sıcak/soğuk çalışma) hayati önem taşır. Personel Yönetimi ile eğitim kayıtları, sertifikasyon geçerliliği, sağlık kontrolleri ve vardiya planları iş emri atamalarıyla entegre yürür.

• Yetkinlik–iş eşlemesi (yalnızca yetkili personele atama), e-öğrenme ve sınav kayıtları.
• Mobil uygulamada çalışma süresi ve işçilik maliyeti kaydı, PPE uygunluk doğrulamaları.
• Yüklenici (contractor) yönetimi ve saha erişim yetkileri.

7) Süreç Yönetimi (İş Akışı): MOC, SOP ve Denetime Hazır Operasyon

Kimya tesislerinde MOC (Management of Change) disiplini, PSM’in kalbidir. Süreç Yönetimi (İş Akışı) modülü; SOP, e-imza, audit trail, kontrol listeleri ve çok kademeli onaylar ile denetime hazır bir yapı sağlar.

• Değişiklik kontrolü (MOC) ve hazard review (HAZOP/What-If) akışlarıyla entegre bakım/operasyon süreçleri.
• Permit-to-Work (sıcak çalışma, kapalı alan, kırmızı etiket) ve LOTO adımlarının dijital takibi.
• Sapma ve CAPA süreçleri, üretim–bakım–EHS arasında çapraz onay.

8) Sözleşme, Doküman ve Yetkilendirme: Uyumun Omurgası

Denetimlerde doküman bütünlüğü ve erişim kontrolü belirleyicidir. Sözleşme, Doküman ve Yetkilendirme Yönetimi ile rol tabanlı erişim, versiyon kontrolü, revizyon, e-imza ve arşiv tek merkezden yönetilir.

• API muayene raporları, NDT (UT, RT, MPI, PT) sonuçları, kalınlık taramaları ve basınç test sertifikaları varlık/iş emriyle ilişkili.
• Tedarikçi sözleşmeleri ve SLA’lar için kapsam/tarih/yanıt süreleri uyarıları.
• Görevlerin ayrıştırılması (SoD) ve güçlü denetim izi.

9) İzleme ve Analiz Paneli: KPI’lar, Emisyon ve Erken Uyarı

İzleme ve Analiz Paneli katmanı; MTBF/MTTR, RBI düşen iş riskleri, TA/TAR hazırlık endeksi, enstrüman kalibrasyon gecikmeleri, enerji tüketimi ve LDAR (fugitive emissions) göstergelerini tek bakışta sunar.

• SCADA/DCS/Historians (PI vb.) ve IoT sensör verilerinden yakın gerçek zamanlı besleme.
• Parça kritik eşiği, SLA ihlalleri ve CAPA kapanış gecikmeleri için uyarılar (e-posta, uygulama içi, mobil).
• Ünite–ekipman bazında çok katmanlı panolar ve enerji yoğun ekipmanlar için verimlilik analizi.

EAM’in Kimya Sanayine Sağladığı Somut Faydalar

• PSM/SEVESO uyumu: MOC, PTW, LOTO, SOP ve audit trail ile denetime hazır altyapı.
• Güvenlik ve çevresel performans: LDAR, emisyon ve atık su göstergelerinin izlenmesi.
• Duruşların azalması: Kestirimci bakım ve kritik parça yönetimi ile arıza öncesi aksiyon.
• Maliyet şeffaflığı: İşçilik + parça + dış hizmet maliyetlerinin varlık/hat bazında takibi.
• Enerji verimliliği: Fırın, kompresör, pompa ve soğutma sistemlerinde performans optimizasyonu.

Uygulama Yol Haritası: Hızlı Kazanımlardan Ölçeklemeye

1. Keşif ve boşluk analizi: PSM/SEVESO uyum durumu, varlık envanteri ve kritik üniteler.
2. Öncelikli pilot: Reaktör/pompa/kompresör gibi arıza-duruş etkisi yüksek varlıklarda bakım–malzeme–iş akışı entegrasyonu.
3. Veri standardizasyonu: ISO 14224 sınıflandırmaları, varlık kodları, yedek parça sözlüğü, sensör/SCADA entegrasyonu.
4. Analitik panolar: MTBF/MTTR, RBI risk skoru, TA/TAR KPI’ları ve enerji göstergeleri.
5. Ölçekleme ve entegrasyon: ERP/MES/EHS sistemleri ve tedarik zinciri ile bütünleşik yönetim.

Sık Sorulan Sorular (SSS)

EAM ile CMMS arasındaki fark nedir?

CMMS ağırlıkla bakım iş emirlerine odaklanır. EAM ise varlık yaşam döngüsünün tamamını (yatırım, devreye alma, performans, RBI/RCM, retrofit ve devreden çıkarma) kapsar ve PSM/SEVESO/ATEX gibi düzenlemelerle dokümantasyon–izlenebilirlik–yetkilendirme süreçlerini entegre yürütür.

RBI ve EAM birlikte nasıl çalışır?

RBI çıktıları (risk matrisi, muayene aralıkları, NDT kapsamı) EAM’e aktarılır; iş emri planlama, kaynak rezervasyonu ve TA/TAR paketleri bu verilere göre otomatik oluşturulur. Risk düşüşü KPI’ları panolarda izlenir.

Kestirimci bakım için hangi veriler gerekir?

Vibrasyon, yağ analizi (partikül, su, viskozite), termal görüntüleme, proses değişkenleri (basınç, sıcaklık, debi), korozyon kalınlıkları ve arıza geçmişi RUL tahminleri ve erken uyarılar için modele dahil edilir.

Sonuç: Kimya sanayinde sürdürülebilir rekabet avantajı; güvenlik, çevre, kalite ve sürekliliği aynı anda yöneten kurumsal varlık yönetimi (EAM) ile mümkündür. Centra’nın modüler mimarisi; Varlık Yönetimi, Bakım Onarım Yönetimi, Malzeme Yönetimi, Arıza ve Bakım Talep Yönetimi, Satın Alma Yönetimi, Personel Yönetimi, Süreç Yönetimi (İş Akışı), Sözleşme, Doküman ve Yetkilendirme Yönetimi ve İzleme ve Analiz Paneli sayesinde düzenleyici beklentileri karşılayan, riskleri azaltan ve operasyonel verimliliği artıran uçtan uca bir çözüm sunar.